Het NL-elftal (WK 2022) en de AAN/UIT-factor
Een AAN/UIT-factor wijst op gedrag dat de ene keer vol AAN is, maar een andere keer ineens helemaal UIT kan zijn. Het is gedrag waar je geen grip op hebt. Als het UIT is, kun je het niet zomaar even AAN zetten. Op ontspannen momenten zonder veel druk laat je in het gedrag vaak een kwaliteit zien. Maar is de drang om er te moeten staan groot, dan schiet de factor op UIT en kom je onhandig, onzeker of ongeïnspireerd over – iets waar anderen vaak het een en ander van vinden.
Het Nederlands voetbalelftal speelt momenteel het WK in Qatar. Meerdere spelers hebben een AAN/UIT-factor en wie het gebeuren rondom het team een beetje heeft gevolgd, ziet de kenmerken van een factor duidelijk in werking.
Strijdlust en prestatiedrang
Sterspeler is Memphis Depay. Hij is belangrijk voor het team én voor het behalen van een eventuele wereldtitel. 'Om wereldkampioen te worden, moet Memphis spelen’, aldus coach Louis van Gaal. Depay raakte echter voor het toernooi geblesseerd. De wedstrijden in de groepsfase speelde hij weliswaar mee, maar hij miste wedstrijdritme. Vooral in het duel met Ecuador was hij nauwelijks zichtbaar.
Depay heeft onder andere AAN/UIT-factor 5 (Wilskracht), die hem een enorme strijdlust en prestatiedrang geeft. Staat de factor op AAN, dan kan hij met veel inzet en vurigheid zijn team naar de winst leiden. Maar met de factor op UIT – zoals in de groepsfase het geval was – oogt hij zielloos, een schim van zichzelf. Hij voelt ongetwijfeld de druk dat hij van waarde moet zijn voor het elftal en onder druk functioneert een AAN/UIT-factor slecht. Maar zo’n factor is ongrijpbaar en kan ineens op AAN gaan, vooral als team en coach vertrouwen blijven houden in zijn capaciteiten.
Betrouwbaar en plichtbewust
Virgil van Dijk is aanvoerder van het elftal. Niet voor niets, want met AAN/UIT-factor 7 (Verantwoordelijkheid) is hij betrouwbaar, plichtbewust en kan goed organiseren. Als de factor ten minste op AAN staat. Met de factor op UIT weet hij weinig structuur aan te brengen en het was precies dát wat oud-voetballer Marco van Basten in zijn rol van analist hem verweet na het gelijkspel tegen Ecuador.
Van Basten vond dat van Dijk meer verantwoordelijkheid had moeten nemen voor het tempo in de wedstijd en de organisatie van het elftal. ‘Hij is geen leider’, aldus van Basten. Juist die kritiek (op de kwaliteiten van zijn factor) raakte van Dijk en hij reageerde fel: ‘Hij [Van Basten] is nooit positief, dus wat moet je ermee?’ Een reactie die hij een dag later betreurde. Voor de camera’s van de NOS gaf hij aan teleurgesteld te zijn in zichzelf, hij had zich niet zo moeten laten gaan in zijn kritiek op van Basten. ‘Ik moet daar boven staan’.
Virgil van Dijk heeft ook AAN/UIT-factor 3 (Leren en weten), die onder meer te maken heeft met woorden en communicatie. Met de factor te veel op AAN kun je in een roes uitspraken doen waar je later, als de factor weer in balans is, met spijt en schaamte op terugkijkt. De verantwoordelijkheid die van Dijk voelt vanuit zijn factor 7 kon niet leven met de felheid van zijn woorden toen hij vanuit zijn factor 3 een te veel van het goede liet zien.
Aimabel en hartelijk
Nog even over Marco van Basten. Hij heeft AAN/UIT-factor 4 (Verbinding), net als overigens Louis van Gaal. Over het algemeen wijst die factor op een aimabele, beleefde en harmonieus ingestelde omgang met anderen. Het zijn mensen die door hun hartelijkheid anderen sterk voor zich kunnen innemen. Maar gaat de factor op UIT, dan kunnen ze ineens onverwacht fel zijn, hooghartig ook.
Van Gaal staat bekend om die tweezijdigheid, met name in zijn houding tegenover de pers. Marco van Basten liet die vinnige kant ook even zien, in zijn commentaar op Virgil van Dijk. Een kenmerk van een AAN/UIT-factor is dat je zelf niet doorhebt dat je ‘over de top’ reageert. ‘Ik ben een milde jongen’, zei van Basten dan ook, kort nadat hij die stevige kritiek op van Dijk had geuit.
Dromerig
Steven Bergwijn werd na een persconferentie, die hij samen met Davy Klaassen gaf, beticht van ‘schaapachtig gedoe’. Klaassen gaf antwoord op iedere vraag; Bergwijn kwam steeds niet verder dan dat hij het eens was met zijn ploeggenoot. Journalisten noemden zijn ogenschijnlijke ongeïnteresseerdheid een ‘minachting van de journalistiek en de kijkers’.
Bergwijn heeft AAN/UIT-factor 9 (Gevoeligheid) en kan daarmee – als de factor op UIT staat – de indruk wekken niet helemaal ‘ingetuned’ te zijn, oftewel wat dromerig en afwezig overkomen. Met een factor op UIT heb je nu eenmaal geen grip op je gedrag en daar kun je op dat moment weinig aan doen. Je wilt het wel anders, maar dat lukt gewoon even niet.
Dat het gedrag van Bergwijn nogal wat irritatie opriep bij anderen (zoals journalisten), is iets wat mensen met een AAN/UIT-factor vaak meemaken. Ze merken dat anderen eerder, vaker en intenser ergernis voelen bij wat ze doen – en dat kan onzeker maken, juist omdat het gedrag voor henzelf niet stuurbaar is.
© 2022 Gerarda van der Veen